West-Vlaamse Scheldemeersen

Jaren geleden werd de Schelde hier gekanaliseerd: bochten werden afgesneden waardoor de rivier vele kilometers korter werd. De talrijke afgesneden meanders zijn getuigen van de tijd toen de Schelde zich nog vrij door het landschap slingerde. Samen met het kanaliseren van de Schelde nam ook de verdroging van de omliggende meersen toe. Vele typische planten en dieren van het gebied verdwenen…

Dankzij een natuurinrichtingsproject en een aangepast beheer slaagt de Vlaamse overheid erin om het verlies aan vroegere meersen te keren. Zo helpt het omvormen van akkers op voormalige meersen de natuur flink vooruit. Het opnieuw herstellen van bloemrijke graslanden lokt heel wat nieuw leven. Laantjes of afwateringsgrachtjes die vroeger gebruikt werden om het waterpeil van de meersen te regelen, worden weer geruimd om planten zoals de dotterbloem, pijptorkruid en poelruit de kans te geven om zich weer uit te breiden. Het Agentschap Natuur en Bos beheert momenteel zo'n 110 hectare scheldemeersen. Voor een goed beheer en herstel van de meersen wordt samengewerkt met plaatselijke landbouwers. Mits enkele voorwaarden kunnen boeren gebruikmaken van de gronden. Het resultaat van die inspanningen zijn graslanden die in de zomer vol bloemen staan, en in de winter de favoriete plaats zijn van talrijke watervogels zoals slobeend en wintertaling.

De sleedoornpage is een onopvallende maar bijzondere bewoner van de West-Vlaamse Scheldemeersen. Deze vlinder is in Vlaanderen bedreigd en dat heeft alles te maken met het verdwijnen van zijn leefgebied: sleedoornstruwelen. Aangezien dit diertje zelden open vlakten van meer dan 200 meter oversteekt, raakt een populatie bovendien ook snel geïsoleerd. Daarom worden er extra sleedoornhagen geplant. In de vallei worden in de hagen fladderiepen geplant voor de iepenpage. Deze dient als verbindingsroute tussen de leefgebieden in Moeskroen en de Vlaamse Ardennen.

Over het volledige gebied worden hagen en elzensingels aangeplant. In dit erg gevarieerde landschap kun je hopelijk binnenkort weer de geelgors zien, de ambassadeur van het kleinschalige landschap. De slechtvalk ziet het groter en brengt in de vallei regematig zijn jongen groot.
Een andere speciale gast is de blauwborst. In je tuin zul je deze verwant van de roodborst nooit treffen, tenzij je naast een moeras, een rivier, beek of kanaal zou wonen. De ruige kantjes zijn immers de favoriete leefgebieden van de vogel. De steile oevers van de meander in Outrijve-Bossuit zijn geschikt voor zowel de ijsvogel als de oeverzwaluw.

Jarenlang was de waterkwaliteit van de Schelde ronduit slecht. Nu leven er weer heel wat vissen. Dat hebben we te danken aan de toegenomen inspanningen om afvalwater te zuiveren en aan het aanleggen van visnevengeulen die de trek tussen zee en rivier weer mogelijk maken. Zelfs de zeeprik werd hier onlangs waargenomen. In 1940 werd het dier als uitgestorven beschouwd in België, maar in 2012 werd voor het eerst weer een exemplaar waargenomen in de Bovenschelde. Je zou hem verkeerdelijk als vis kunnen beschouwen, maar let op: hij is het niet. Hij bevindt zich evolutionair tussen de gewervelde en de ongewervelde dieren. Dit 70 tot 90 centimeter lange dier leeft van het bloed van vissen en andere waterdieren.