De omvorming van bestaande bossen tot voedselbos is vaak onwettig

Steeds meer mensen kopen beboste percelen die door droogte of ziekte afgetakeld zijn – die zijn goedkoper dan landbouwgrond – met de hoop er een voedselbos te planten. Die voedselbossen bestaan doorgaans uit eetbare bomen, planten en struiken en zijn gericht op duurzame voedselproductie. Zo willen ze eigen voedselproductie combineren met iets terug doen voor de natuur. Ze investeren veel geld in een nieuw aanplantingsplan en vaak duur plantgoed. Vaak loopt het helemaal verkeerd. Omdat ze niet weten wat het juridische statuut of de ecologische waarde van een bestaand bos is. “Ingrijpen – op welke manier dan ook - in de ecologische waarde van bestaande bossen kan nefaste gevolgen hebben”, verduidelijkt Liselot Ledene. Ze is bio-ingenieur in bos- en natuurbeheer en expert natuurwetgeving bij Inverde. Dat is het opleidingscentrum van Natuur en Bos van de Vlaamse Overheid. “Bovendien zijn ingrepen in Vlaamse bossen strafbaar als je niet over de juiste vergunning beschikt. De natuurinspecteurs van Natuur en Bos controleren daar streng op, met soms hoge boetes tot gevolg.”
 

Voedselbossen voor betere bodemkwaliteit en grotere biodiversiteit?

Ook BOS+ krijgt steeds meer vragen over voedselbossen. “Veel mensen zien voedselbossen als dé oplossing voor de achteruitgang van de bodemkwaliteit en biodiversiteit in het landbouwlandschap”, legt Sander Van Daele uit. Hij is bio-ingenieur in bos- en natuurbeheer en projectverantwoordelijke bosuitbreiding en agroforestry bij BOS+. “Een voedselbos is namelijk opgebouwd uit eetbare planten, bomen en struiken en gericht op duurzame voedselproductie. De link lijkt logisch, maar de ecologische valkuilen zijn talrijk en diep.”

Agro-ecologisch systeem uit de tropen dat niet zomaar kan gekopieerd worden

Voedselbossen zijn traditioneel tropische agro-ecologische systemen. In veel Vlaamse voedselbossen zie je ook die (sub)tropische soorten verschijnen. De redenering is dat klimaatopwarming ervoor zorgt dat ze ook in Vlaanderen zullen gedijen. “Klimaatopwarming is een feit maar in de winter duikt de temperatuur ook nu nog af en toe eens flink onder nul, veel van die soorten leggen dan het loodje”, benadrukt Van Daele. Sommige vaak toegepaste exoten zoals de chocoladerank, appelbes en Amerikaans krentenboompje zijn omwille van hun invasief karakter en dus potentiële schade voor inheemse vegetaties echt geen goed idee. Een andere hardnekkige fabel is ook dat in voedselbossen de bodem niet echt een rol speelt omdat die bossen hun eigen bodem zouden creëren. “Veel fruitboomsoorten zullen het op droge zandgrond niet goed doen”, waarschuwt Van Daele.

Wetenschappers bundelen expertise over voedselbossen

Omdat voedselbossen potentieel zeer waardevol zijn en om de heersende misvattingen de wereld uit te helpen, organiseren Inverde en BOS+ samen met experten en topwetenschappers uit diverse disciplines een gamma aan opleidingen, webinars en excursies voor wie concreet aan de slag wil met een voedselbos. De opleidingen gaan over wetgeving, ecologie, standplaatsvereisten, soortkeuze, duurzame/betaalbare aanleg/beheer en de bestrijding van ziekten en plagen.

De docenten zijn: hoofd van het labo Bos & Natuur -Fornalab- van Ugent professor dr. Ir. Kris Verheyen, professor emeritus Martin Hermy van KU Leuven tevens auteur van het boek ‘De juiste boom voor elke tuin’, hoofdlector Tuinbouw vakgroep Plant en Gewas van Ugent Filip Debersaques, afdelingshoofd Proefcentrum Fruitteelt Tim Beliën, expert bosuitbreiding en agroforestry Sander Van Daele bij BOS+, bomenexpert Tom Joye en expert natuurwetgeving Liselot Ledene bij Inverde.
 

Meer informatie:

• Ontdek alle webinars en excursies op de overzichtspagina van Inverde