Aanpak wildbeheer in Drongengoed
Damherten en reeën in het Drongengoed stijgen te sterk: nood aan een mix van maatregelen
We kunnen het niet onder stoelen of banken steken: in het Drongengoed en de ruime omgeving doen reeën en damherten het zeer goed. Het aantal dieren blijft sterk toenemen, waardoor ook de schade aan natuur en landbouw én de kans op ongevallen in het verkeer stijgt. Jaarlijkse tellingen tonen een duidelijke stijging van zowel het aantal reeën als damherten. Naast tellingen werkte het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) een wetenschappelijk onderbouwde visie uit over hoe we kunnen omgaan met die populaties. Op basis daarvan werd voor het Drongengoed ook een faunabeheerplan uitgewerkt. Een mix van beheermaatregelen dringt zich op, waarbij zowel wordt ingezet op sensibilisatie, preventie en actief populatiebeheer.
In dit filmpje geven onze boswachter en regiobeheerder, samen met de onderzoeker van het INBO, meer uitleg:
Forse stijging bij de damherten en reeën
Om de evolutie van zowel de reeën als de damherten op te volgen werden wildtellingen georganiseerd in het Drongengoed en de directe omgeving. De resultaten van die tellingen tonen voor beide diersoorten een forse stijging aan. In de periode 2010-2014 bleven beide populaties nog relatief stabiel, maar sindsdien zijn de aantallen van beide soorten fors omhoog gegaan. Ook de telling in het voorjaar 2021, 2022 en 2023 bevestigden dezelfde trend. De dieren hebben in de regio geen natuurlijke vijanden die hun aantal binnen de perken houdt. Ander grofwild, zoals everzwijn, werd niet waargenomen tijdens de tellingen.
Schade aan natuur
Te hoge aantallen reeën en damherten veroorzaken aanzienlijke schade aan de natuur. Er is te weinig kans voor spontane of aangeplante bosverjonging. Veel jonge boompjes en zaailingen worden aangevreten. Typische bosplanten gaan achteruit of verdwijnen zelfs doordat er te veel aan geknabbeld wordt. Dat willen we voorkomen. Het versterken van de kwaliteit en de omvang van het bos is een van onze speerpunten in het gebied. Om die reden zie je in het Drongengoed dan ook op meerdere plaatsen omheiningen staan rond nieuwe bosaanplantingen, en op sommige plaatsen in het bos zelf houten reeblocks.
Verkeersveiligheid
Een ander probleem is dat overstekende reeën en damherten de verkeersveiligheid in het gedrang brengen, zeker voor de gewestwegen in de buurt, maar even goed op het militair vliegveld van Ursel. Vorig jaar vonden op verschillende wegen meer dan twintig aanrijdingen van overstekend wild plaats. En dat zijn enkel de gekende aanrijdingen. Hulpmiddelen zoals reewildspiegels doen hun werk maar helpen onvoldoende om alle ongevallen te vermijden. Je snelheid aanpassen in een bosrijke omgeving is dan ook verstandig.
Schade bij de buren
Omliggende landbouwers en boomkwekers ondervinden economische schade wanneer de dieren hun gewassen of jonge boompjes voor een lekkernij aanzien, ondanks de voorzorgsmaatregelen die zij nemen om hun gewassen te beschermen.
Terug naar aanvaardbare aantallen
Sinds meer dan tien jaar is een populatie damherten aanwezig in het Drongengoed. Die groep komt voort uit enkele ontsnapte exemplaren die zich hier voortplantten. Hoewel het damhert geen inheemse soort is, wordt een beperkte populatie van deze dieren getolereerd en dat enkel in het Drongengoed. De populatie damhert mag zich echter in geen geval verder verspreiden naar omliggende bosgebieden zoals Keigat, Het Leen, Hooggoed of Burkel. Voorwaarde daarvoor is dat de draagkracht van het Drongengoedgebied niet overschreden wordt en dat er geen duidelijke schade in het gebied en in de omliggende gebieden wordt waargenomen. De damherten en reeën zijn sinds vele jaren heel karakteristiek voor het Drongengoed en voor veel bezoekers een extra reden voor een boswandeling. Dat zal ook zo blijven. De nieuwe telgegevens, de toenemende meldingen van schade in de buurt en toenemend aantal ongevallen in het verkeer, wijzen er echter op dat zowel de uitheemse damherten als de inheemse reeën fors in aantal zijn toegenomen, in die mate dat ze de draagkracht van het gebied ruim overschrijden.
Mix van maatregelen onder de loep
Het Agentschap voor Natuur en Bos gaf in 2021 het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) de opdracht een wetenschappelijk onderbouwde aanpak uit te werken voor het beheer van reewild en damhert in Drongengoed en het militair domein Ursel. De verschillende doelstellingen voor het gebied vormden daarvoor de uitgangspunten. Het INBO werkte deze visie en aanpak uit in samenspraak met verschillende stakeholders zoals de gemeenten, Defensie, omliggende wildbeheereenheden en lokale (natuur)verenigingen. Doelstellingen en mogelijke maatregelen werden tegenover elkaar afgewogen. Naast eigen onderzoek zette het INBO ook alle wetenschappelijke kennis en ervaring uit het buitenland in. Tal van mogelijke maatregelen werden onderzocht: het vangen en verplaatsen van de dieren, het toedienen van immunocontraceptie, het afrasteren van het volledige gebied, ingrijpen via jacht en vele andere mogelijkheden. Geen van alle bieden ze een afdoend antwoord aan de problematiek. De uitkomst van het onderzoek is een mix van maatregelen geworden, waarbij wordt ingezet op sensibilisatie, preventie en actief populatiebeheer. De resultaten van zowel de tellingen als de conclusies uit deze studie werden vertaald naar een faunabeheerplan voor het Drongengoed en militair domein Ursel. Uiteraard worden nieuwe wetenschappelijke inzichten en ervaringen in het binnen- en buitenland op de voet gevolgd.
Twee weken jacht tijdens winter
Op dit ogenblik wordt op private gronden rond de eigendommen van Natuur en Bos reeds frequent afschot van dieren georganiseerd door de Wildbeheereenheden (WBE’s) uit de omgeving. Uit de monitoringsgegevens blijkt dat dit onvoldoende is. Daarom werd begin 2023, tussen half januari en half maart, ook actief ingegrepen via jacht op de grootte van de populatie van deze dieren binnen de domeinen van Natuur en Bos en Defensie. Ook begin 2024 wordt opnieuw twee weken jacht voorzien. De jacht vindt plaats gedurende twee weken in de niet publiek toegankelijke delen van het gebied, telkens rond zonsopgang en zonsondergang. Bezoekers zullen er dus nauwelijks hinder van ondervinden. Mocht het in een van beide weken sneeuwen of er is onvoldoende resultaat geboekt, kan nog tot midden maart een extra week jacht voorzien worden. Het wildbeheerplan voor Drongengoed vormt daarbij de basis.
Wat brengt de (nabije) toekomst?
De voorbije jaren werd reeds heel wat ingezet op preventieve maatregelen. Nieuwe bosaanplantingen worden zo goed mogelijk omheind zodat jonge boompjes en struiken de kans krijgen om uit te groeien tot grotere exemplaren. Op enkele plaatsen in het bos zelf zorgen we er via houten reeblocks voor dat ook bosverjonging kan plaatsvinden. Natuur en Bos dringt bij alle betrokken partners aan om de problematiek op vlak van verkeersveiligheid hoog op de agenda te houden en pleit voor snelheidsverlaging in bosrijke omgevingen. Op enkele risicoplaatsen worden ook extra wildspiegels geplaatst. Uiteraard wordt ook verder ingezet op monitoring. Het beheer en de maatregelen worden periodiek geëvalueerd en waar nodig bijgestuurd.
Hieronder vind je nog meer informatie: het rapport van de wildtellingen, de studie van het INBO, het faunabeheerplan en een fiche over het verschil tussen damhert en ree.
Agentschap voor Natuur en Bos werkt ook mee aan:
