1 Context en bronvermelding

Dit document beschrijft een aantal meetvragen op basis van de gegevens van de Vlaamse bosinventaris.

Voor meer context : zie website van het Agentschap Natuur en bos

Bronvermelding : Govaere L. & Leyman A. (2023). Vlaamse bosinventarisatie Agentschap Natuur en Bos (VBI3: 2019-2021).

2 Inschatting houtkwaliteit

Om een beeld te krijgen van de houtkwaliteit in de Vlaamse bossen, schat de bosinventarisatie een aantal kwaliteitskenmerken in, waaronder het stamverloop en de aanwezigheid van stamdefecten.

De kwaliteitsbeoordeling beperkt zich tot de economisch belangrijkste boomsoorten: beuk, eik (ongeacht inlandse of Amerikaanse eik), cultuurpopulier, berk, lork, grove den en Corsicaanse den. De kenmerken worden enkel voor een subset aan bomen met een minimale diameter op borsthoogte van 25 cm (20 cm bij berk) genoteerd.

De onderstaande resultaten zijn berekend op basis van data verzameld tijdens de derde bosinventarisatie (2019 - 2021).

3 Stamverloop

Eén van de kenmerken die in grote mate de houtkwaliteit bepaalt, is het stamverloop.

Om dit stamverloop zo objectief mogelijk in te schatten, wordt gebruik gemaakt van een beoordelingsmethode die de rechte stamlengtes in de eerste 6 m van de stam visueel inschat:

1 - eerste 6m nagenoeg cilindrisch - ((nagenoeg) geen verloop)
2 - eerste 6m minstens 1 stamstuk 3m cilindrisch - (zwak verloop)
3 - eerste 6m bevat 0 cilindrische stamstukken van 3m - (sterk verloop)

3.1 Algemeen

Bij de bomen waar een kwaliteitsbeoordeling werd uitgevoerd, blijkt dat bij ruim 50 % ervan de eerste 6 meter nagenoeg cilindrisch is (+/- geen verloop), en dat bij 86 % van deze bomen de eerste 6 meter minstens één cilindrisch stamstuk van 3 meter bevat (zwak verloop). Amper 14 % kent een sterk verloop en bevat geen enkel cilindrisch stamstuk van 3 meter in de onderste 6 meter.

Zie onderstaande tabel (berekend op basis van data verzameld in 2019-2021).

3.2 Per boomsoort

Als we het stamverloop meer in detail bekijken, zien we enkele duidelijke verschillen tussen de boomsoorten. Zo blijkt bij ruim 70 % van de beoordeelde populieren en lorken de eerste 6m nagenoeg cilindrisch te zijn. Bij Corsicaanse den loopt dat op tot meer dan 80%. Bij eik en Grove den is dat eerder rond de 40% en bij berk amper 20%.

Zie onderstaande figuur en tabel (berekend op basis van data verzameld in 2019-2021).

4 Stamdefecten

Naast stamverloop is ook het voorkomen van stamdefecten bepalend voor de houtkwaliteit.

Enkel aan- of afwezigheid van een stamdefect wordt genoteerd, er gebeurt geen beoordeling van hoeveel of hoe sterk het defect aanwezig is:

Draaigroei, scheef- of kromgegroeide stam
Vorstscheuren, zonnebrand, waterloten, wortelaanlopen, kankergezwellen, rot, schimmels, insectenaantastingen, wildschade
Beschadiging door bosexploitatie en –beheer
Andere

4.1 Aantal

Bij 75% van de beoordeelde bomen werd géén defect genoteerd, en bij 23% werd één defect waargenomen. Bij ca 2% van de stammen komen twee of meer stamdefecten voor.

Zie onderstaande tabel (berekend op basis van data verzameld in 2019-2021).

Als belangrijkste defect kwam “draaigroei, scheef- of kromgegroeide stam” naar voor (bij ca 12% van de bomen). Dit komt min of meer overeen met het hoger genoemde “sterk verloop”. Van de overige genoteerde defecten (vorstscheuren, zonnebrand, wortelaanlopen, kankergezwellen, rot, schimmels, insektenaandoeningen, wildschade) stijgt het aandeel van geen enkel defect boven de 1% uit, met uitzondering van het voorkomen van waterloten (2%).

4.2 Aantal per boomsoort

Onderstaande figuur en tabel (berekend op basis van data verzameld in 2019-2021) tonen voor de economisch belangrijkste boomsoorten de verdeling over het aantal stamdefecten.

Corsicaanse den en populier springen eruit als boomsoorten met het laagste aantal defecten, wat vooral te maken heeft met hun overwegend rechte stamvorm. Ook bij de boomsoorten afzonderlijk blijft het meest voorkomende defect immers “draaigroei, scheef- of kromgegroeide stam”.