Van fort tot woonplaats voor bosbewoners

Het bos onstond dus als onderdeel van een militair vestingwerk . De eerste bebossing werd uitgevoerd met hoogstammige beuken, olmen, essen alsook eiken- en elzenhakhout. Rondom de grachten bij het gebouw zelf werden mei- en sleedoorn in haagvorm en wilgen aangeplant.

Vandaag domineren de imposante zware beuken. Sinds enkele jaren beginnen ze echter af te sterven omwille van hun hoge ouderdom. Het aandeel dood hout, zowel staand als liggend, is in het Citadelbos erg hoog wat dan weer vele keversoorten aantrekt alsook zwammen.

Oude bomen worden maximaal behouden, behalve wanneer er veiligheidsproblemen ontstaan.

De hoge structuurrijkdom en de onderlinge leeftijdsverschillen van de verschillende boomsoorten maken dit een aangenaam gebied om te wandelen vlakbij de drukte van het stadscentrum.

Tijdens je wandeling kom je een hoeveelheid van soorten tegen: mossen, verschillende soorten paddenstoelen, zeldzame mieren, vogelsoorten als bosuil, specht, buizerd, torenvalk, boomklevers en –kruipers. In de oude gebouwen – maar ook in de oude bomen - houden de vleermuizen zich schuil. Vos en marter komen er eveneens weleens voedsel zoeken. Op bakstenen muren groeien bijzondere muurvegetaties.

Niet alle oppervlakte van het bos bestaat uit bos: een groot schraal grasland wordt beheerd op de plaats waar vroeger het voetbalveld lag en bevat aan heischrale grassoorten gebonden zwammen en wasplaten.

Aan de zijde van de Kanonsbaan zijn nog exploitatiesporen zichtbaar van de plaatselijke middeleeuwse ontginning van ijzerzandsteen.