Fort Steendorp

Het Fort Steendorp (20 hectare) had in de loop van de geschiedenis diverse bestemmingen. Na de Tweede Wereldoorlog gebruikte het leger het fort enkel nog als oefenterrein. Het gebouw raakte stilaan in verval en een rijke vegetatie en jong bos nam Fort Steendorp in. Vandaag is het een belangrijk natuurgebied dat bescherming geniet als historisch monument én als natuurreservaat. Je kan rond de buitenste omwalling van het fort een wandelparcours volgen van een tweetal kilometer. Het fort zelf kan je enkel onder begeleiding bezoeken via de toeristische dienst van Temse..

In Fort Steendorp huizen 109 vogelsoorten, waarvan er 43 ter plaatse broeden. Je kan er bijvoorbeeld de nachtegaal, wielewaal, holenduif, ijsvogel en kleine bonte specht spotten. Fort Steendorp is ook een belangrijke slaap- en voedselplaats voor doortrekkende vogels.

De vochtigheidsgraad, de vorstvrije temperatuur en de rust maken van dit fort een geliefde overwinteringsplaats voor verschillende vleermuissoorten. De populatie vleermuizen groeide aan van 40 dieren tijdens de winter van 1976-1977 tot meer dan 1200 exemplaren tijdens de winter van 2004-2005. Minstens 8 verschillende soorten tref je er aan, waaronder de watervleermuis, de grijze grootoorvleermuis, de dwergvleermuis en bedreigde soorten als de meervleermuis en de ingekorven vleermuis.

In 1859 werd Antwerpen als centrum van de Belgische landsverdediging uitgekozen. Men bouwde de Scheldestad om tot een sterke vesting, omringd door een grote omwalling en verdedigd door een gordel van 8 forten. De vesting moest lang genoeg standhouden bij een inval van één van de buren, tot de grote mogendheden Antwerpen zouden komen helpen. Fort Steendorp behoort tot de tweede gordel van forten en was het laatste fort dat in België in baksteenmetselwerk werd opgetrokken. Tussen 1882 en 1892 herrees in Steendorp, nu een deelgemeente van Temse, een groot bakstenen fort onder de naam Fort Rupelmonde, een bruggehoofdfort van de Vesting Antwerpen. Pas in 1909 kreeg het de benaming Fort Steendorp. Het fort ligt ongeveer 600 meter ten noorden van de Schelde, op de zuidelijke flank van de cuesta van het Waasland.

Fort Steendorp was het duurste fort, tot dan toe in België gebouwd. Het werd uitgerust met droge grachten, wat uitzonderlijk was in onze contreien en een unicum in de vesting Antwerpen. Een grote militaire geschiedenis heeft het Fort niet gekend, wel lieten de 2 wereldoorlogen er diepe sporen achter. Fort Steendorp evolueerde van een versterking naar een militaire fabriek, waar men onder meer oorlogsgassen maakte, verder naar een oefenterrein van het leger tot het natuurgebied zoals we het nu kennen.

Op 29 mei 1995 werd de omgeving van Fort Steendorp beschermd als landschap. Op 15 september 1997 volgde de bescherming van het fort als monument.
Op 14 december 2001 kocht het Vlaamse gewest Fort Steendorp en herwaardeerde het als monument én als natuurgebied. Vandaag is het fort eigendom van en wordt het beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos. De vleermuizeninventarisaties worden uitgevoerd in samenwerking met de Vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt.