Natuurherstelwet

De goedkeuring op 17 juni 2024 was de laatste horde in het Europees wetgevend proces, dat begon met de lancering van het voorstel van de Europese Commissie voor een natuurherstelwet (Nature Restoration Regulation) op 22 juni 2022. De Natuurherstelwet is een verordening, wat betekent dat ze bindend is in al haar onderdelen en rechtstreeks toepasselijk is in elke Europese lidstaat. Deze verordening werd in 2020 voor het eerst aangekondigd als onderdeel van de EU Biodiversiteitsstrategie 2030 in het kader van de Europese Green Deal. 

In het voorstel worden bindende streefdoelen en verplichtingen vastgesteld om verschillende (gedegradeerde) ecosystemen te herstellen. Die herstelmaatregelen zouden tegen 2030 op minstens 20% van de landgebieden en 20% van de zeegebieden van de EU van toepassing moeten zijn, en vervolgens tegen 2050 op alle gedegradeerde ecosystemen (zowel binnen als buiten Natura 2000-gebieden) moeten worden toegepast. Dat is een overkoepelende doelstelling die de EU moet nastreven, in combinatie met een reeks ecosysteemspecifieke streefdoelen en verplichtingen. De toepassingsgebieden van deze wetgeving zijn: terrestrische ecosystemen, kust- en zoetwaterecosystemen, mariene ecosystemen, stedelijke ecosystemen, rivierecosystemen, bestuiverpopulaties, landbouw- en bosecosystemen.

De nieuwe regels zullen de overkoepelende doelstellingen van de EU op het gebied van klimaatmitigatie en -adaptatie helpen verwezenlijken, de voedselzekerheid vergroten en mee uitvoering geven aan de internationale verplichtingen van het Kunming-Montréal Globaal Biodiversiteitskader van de Verenigde Naties.

• In de gebieden waar de habitattypen, volgens de wetgeving, niet in een goede staat verkeren moeten ze weer tot een goede toestand gebracht worden door middel van herstelmaatregelen
  • Tegen 2030 op minstens 30 % van het totale gebied van de habitattypen
  • Tegen 2040 op minstens 60 % van de totale oppervlakte van elke aangetaste groep habitattypen
  • Minstens 90 % tegen 2050
  • Tot 2030 mogen lidstaten prioriteit geven aan herstelmaatregelen in Natura 2000-gebieden.
     
• Niet-verslechteringsprincipe: De lidstaten zullen zich inspannen om significante achteruitgang te voorkomen van gebieden die:
  • Dankzij herstel in goede staat verkeren
  • De in de verordening genoemde terrestrische en mariene habitats herbergen
     
• Herstelmaatregelen nemen zodat er na 2030 een stijgende trend is van de bestuiverpopulatie
• Herstelmaatregelen nemen met als doel om een stijgende trend te realiseren van 2 van de 3 indicatoren: de graslandvlinderindex, de voorraad organische koolstof in minerale bodems onder bouwland, het percentage landbouwgrond met landschapselementen met hoge diversiteit
• Herstelmaatregelen nemen om ontwaterde veengebieden te herstellen 
• Herstelmaatregelen nemen zodat er een stijgende trend is van de index van algemene bosvogels
• Herstelmaatregelen nemen zodat in 2030 van minstens 25.000 km rivieren weer vrij stromende rivieren te maken in de Unie en hiervoor de nodige kunstmatige barrières wegnemen
• ...

Elke lidstaat is verantwoordelijk is voor de implementatie van deze verordening. Gezien de bevoegdheidsverdeling binnen België, is Vlaanderen verantwoordelijk voor het Vlaamse grondgebied. Ook binnen Vlaanderen zullen er verschillende overheden betrokken zijn. De ecosystemen beperken zich namelijk niet (altijd) tot de bevoegdheid van een enkel beleidsdomein, waardoor samenwerking tussen verschillende overheden vereist is om een goede implementatie tot stand te brengen. Ons agentschap zal dus onder andere samenwerken met departement Omgeving, Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Vlaamse Landmaatschappij, Vlaamse Milieumaatschappij en Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid. 

In augustus 2026 zal elke lidstaat een ontwerp nationaal herstelplan (NRP) moeten indienen waarin de lidstaat de appreciatievrijheid krijgt om zelf die gebieden aan te duiden waar herstelmaatregelen zullen toegepast worden. Hiervoor mag men rekening houden met de uiteenlopende situaties in verschillende regio’s met betrekking tot sociale, economische en culturele vereisten, regionale en plaatselijke kenmerken en de bevolkingsdichtheid. Deze bepalingen zijn toegevoegd om flexibiliteit te geven aan de lidstaten.

• Lees meer > The EU #NatureRestoration Law (europa.eu)
• Lees het dossier van Natuurpunt over de Natuurherstelwet >

Impactanalyse natuurherstelwet op sectoren in gebieden buiten Natura 2000 in Vlaanderen

Onderstaande Quickscan biedt een eerste, kwalitatief inzicht van de mogelijke impact van het ‘Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende natuurherstel’ (versie 28 maart 2023, hierna ‘Natuurherstelwet’) op verschillende aspecten binnen het Vlaamse beleid.

• Download de Quickscan natuurherstelwet (pdf - 6.51 MB)

Juridische analyse van het voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende natuurherstel

Naast de Quickscan is er ook een advies over de juridische implicaties:

• Download het advies juridische implicaties verordening natuurherstel (pdf - 417 KB)

Eind 2023 bereikten het Europees Parlement, de Europese Commissie en de Raad een akkoord over een compromistekst van de Natuurherstelwet. Minister van Natuur Zuhal Demir liet opnieuw een socio-economische en een ecologische impactanalyse, en een juridische analyse uitvoeren over het trialoog akkoord.

• Download de socio-economische impactanalyse (pdf - 1,21 MB) 

• Download de ecologische impactanalyse (pdf - 1,45 MB)

• Download de juridische analyse (pdf - 556 kB)