Interreg V-project VEDETTE

• Download de informatiefolder (pdf - 1.87 MB)

Het landschap van het natuurreservaat De Westhoek te De Panne was tot de recentste eeuwwisseling gekenmerkt door een uitgestrekt centraal stuivend loopduin. De mobiele witte duinen (Europees habitattype 2120) vormen de landschapsmatrix waaruit onder andere paraboolduinen en duinpannen ontstaan. Bovendien zorgt verstuiving voor een herbekalking van de bovenste bodemlagen. Een hoog kalkgehalte is noodzakelijk voor de kalkminnende varianten van de natuurlijke habitattypes 2130 Grijze duinen, 2160 Duinen met Hippophaë rhamnoides en 2190 Vochtige duinvalleien.

Onder invloed van de verhoogde atmosferische stikstofdepositie (luchtverontreiniging) en de klimaatswijziging (zachtere winters en meer neerslag) zijn echter overal in Europa, ook in De Westhoek, de witte duinen in toenemende mate begroeid door helm en duindoorn waardoor de verstuivingsdynamiek stilviel.

Om dit te verhelpen voorzag het beheerplan voor het natuurreservaat De Westhoek om die dynamiek plaatselijk te herstellen door het verwijderen van de begroeiing en humuslagen en zo het kale zand opnieuw te onderwerpen aan de wind. De werken vonden plaats in 2019 en 2020.

Natuur en Bos zette hiervoor verschillende technieken en materialen in. De overwoekerde vegetatie werd verwijderd en de humuslaag werd afgegraven. Om het aanwezige fijn zand te behouden werd de verwijderde vegetatie gezeefd. In de daaropvolgende jaren werd de nodige nazorg voorzien zodat het natuurlijke verstuivingsproces op gang kon komen. Zo werd terug leefgebied gecreëerd voor tal van gespecialiseerde planten, dieren en zwammen.

De Simliduinen te Nieuwpoort is een recent verworven natuurdomein van 30 ha. Hierin bevindt zich een in de jaren 1960-'70 door de voormalige privé-eigenaars gebouwd sportcomplex van ongeveer 1 hectare met tennisvelden en een minigolf. Deze actie omvatte de verwijdering van de sportvoorzieningen en herprofilering van het voormalig sportterrein tot een vochtige duinpanne en duin (habitattypes 2190 Vochtige duinvallei, 2120 Witte duinen). Het onthaal van het publiek is  verzekerd door de plaatsing aan de 6 ingangen van het natuurdomein van informatieborden met uitleg over het duinlandschap, de fauna en flora, de toegangsregeling en een plattegrond van de wandelpaden die aansluiten bij de Groenendijkwandelroute en van een panoramisch uitkijkplatform.

Deze actie omvatte een conceptuele studie naar het ontwikkelen van een (interactief) onthaalpunt ter hoogte van het voormalig café Le Perroquet te De Panne. Dit café is gelegen vlak bij de Frans-Belgische grens, langs een wandeltraject dat loopt van het Noordzeestrand tot de Moeren. Het punt moet dienen als vertrekpunt voor de natuurbeleving in het grensoverschrijdend duinencomplex De Westhoek (België) - Cabour (België) - Dune Fossile de Ghyvelde (Frankrijk) - Dune du Perroquet (Frankrijk).

Werken Red de Sahara

Natuur en Bos stelde een aannemer aan om de werken in het Westhoekreservaat uit te voeren. Op 4 oktober 2020 voerde minister Zuhal Demir de eerste kraanwerken uit om 7 hectare stuifduin te herstellen. 

Minister Demir: “De nood aan toegankelijk groen is groter dan ooit tevoren. Het is dan ook hoog tijd voor actie om dit uniek natuurgebied met een rijke geschiedenis te redden. De Westhoek is immers sinds 1935 als landschap beschermd en kreeg in 1957 als eerste in Vlaanderen het statuut van staatsnatuurreservaat. Ik heb vandaag met eigen ogen mogen zien hoe uniek en mooi deze uiterste hoek van Vlaanderen is. Het spreekt voor zich dat ik me wil inzetten om de natuur- en belevingswaarde van dit uniek duinengebied te vrijwaren.”

Inmiddels werden de werken halverwege maart 2021 succesvol gefinaliseerd. Een meerjarige monitoringsstudie moet nu de komende vijf jaar uitwijzen hoe succesvol dit duinherstel is, en moet aanbevelingen geven over waar eventuele aanpassingen moeten gebeuren.

‘Best practices’ studie naar het herstel van de stuifdynamiek

Een studiebureau werd aangesteld om te onderzoeken hoe de werken in de Sahara van De Westhoek best uitgevoerd kunnen worden, welk opvolgingsbeheer hierna bij voorkeur ingeschakeld wordt, en hoe de evolutie van dit gereactiveerde stuifduin de daaropvolgende jaren kan gemonitord worden. In het voorjaar van 2019 werd het rapport ingediend. In het najaar van 2020 vonden grootschalige werken plaats ter herstel van een deel van het voormalig centraal stuifduin.

In 2018 werden verhardingen in de Simliduinen weggehaald (tennisterreinen, minigolf en een dienstweg). Momenteel wordt het terrein gebruikt voor herinfiltratie van een nabijgelegen project. Ten oosten van het projectgebied (Nieuwlandplein) wordt namelijk gelijktijdig een ondergrondse garage gerealiseerd. Na de ‘bemaling’ van de aanpalende bouwput zullen uiteindelijk de poelen en lagere zones uitgegraven worden.

In 2019 werkte een architectenbureau in opdracht van Natuur en Bos enkele concepten uit betreffende hoe een toekomstig interactief onthaalpunt voor het grensoverschrijdende publiek er kan uitzien rond het gehucht ‘Le Perroquet’. Op een meerdaagse workshop werden zowel Franse als Vlaamse belanghebbenden betrokken bij het project, en in september 2019 werden de concepten op een infoavond voorgesteld aan buurtbewoners.