Hond aan de lijn, ’t zal wel zijn!

Vooral in de lente is de natuur heel kwetsbaar. De natuur is dan één grote kraamkliniek. Een groot deel van het leven in de natuur speelt zich laag tegen de grond af. Daar vind je broedende vogels, kleine zoogdieren, fazanten… en ook reekalfjes. Die liggen tijdens hun eerste levensdagen stil in het gras of tussen bladeren en struiken in het bos. Rondsnuffelende honden die van het pad gaan, kunnen hen dan in hun rust opschrikken. Sommige dieren lopen zich uit angst letterlijk te pletter, raken gekwetst of worden zelfs gedood. Het geurspoor dat een hond achterlaat, maakt dieren angstig, waardoor een ouderdier niet (tijdig) terugkeert naar het jonge dier.

Je hond laten spelen of zwemmen in poelen en plassen mag ook niet, omdat het watervogels opschrikt. Die rusten, vooral tijdens de trekperiode, graag uit op een mooie waterplas om weer op krachten te komen. Als een hond hen verstoort, vliegen ze met grote groepen tegelijk op en verliezen ze onnodig veel energie. Net die energie is noodzakelijk om hun lange reis tot een goed einde te brengen.

Elk jaar sterven er bovendien verschillende dieren omdat ze doodgebeten worden door een loslopende hond.

Iedereen wil van de natuur genieten, met of zonder hond. Hondeneigenaars gaan er vaak van uit dat hun hond lief en trouw is en geen gevaar of bedreiging vormt. Wellicht is dat in vele gevallen ook zo, maar een dier is nooit 100% voorspelbaar. Een hond kan opschrikken en onverwacht reageren. Andere bezoekers appreciëren het meestal niet als ze besprongen of aangeraakt worden door een (natte of vuile) hond. Voor kinderen is een vreemde hond vaak best beangstigend. Ook wandelaars, joggers en fietsers stellen het niet op prijs als een loslopende hond hen ongevraagd benadert of achtervolgt. Draag dus mee zorg voor het welzijn van alle natuurbezoekers door je hond aan de leiband te houden.

Elk jaar worden er meerdere bijtincidenten bij joggers en wandelaars gemeld door loslopende honden die onvoorspelbaar reageerden.

Wist je dat een loslopende hond zélf gevaar loopt? Niet alleen andere honden, maar ook everzwijnen of opgeschrikte paarden kunnen je trouwe viervoeter verwonden. Ook autowegen die langs de rand van het bos liggen zijn gevaarlijk als je hond te ver weg loopt. Een ongeluk is snel gebeurd. Bovendien zijn loslopende honden die lustig de natuur in trekken vatbaarder voor ziekten en vreemde beestjes, zoals teken.

Sommige mensen denken dat hun hond enkel voldoende lichaamsbeweging en stimulans krijgt als hij kan loslopen. Niets is minder waar. Door actief met je hond bezig te zijn tijdens de wandeling, krijgt hij veel meer voldoening. Laat hem eens wat snuffelen en volg zijn ritme, zit niet op je gsm te tokkelen maar doe actief een paar oefeningen samen: je hond zal er mentaal en fysiek beter van worden.

Van snuffelen word je moe

Vaak denken mensen dat hun hond vooral moet kunnen rennen, springen, spelen en dus loslopen om hem moe te krijgen. Natuurlijk is het belangrijk dat je hond zich af en toe kan uitleven, maar de beste manier om je hond écht voldoening te geven, is door hem mentaal te stimuleren. Dat kun je thuis doen, door hem bijvoorbeeld een trucje aan te leren. Maar een heel natuurlijke manier om de hersenen van je hond te stimuleren, is via z’n neus. Dat kan perfect tijdens een aangelijnde wandeling.

Mensen gebruiken hun ogen om de omgeving te ontdekken. Al wandelend scannen we voortdurend de omgeving om te zien wat er gebeurt en wat er veranderd is ten opzichte van onze vorige wandeling. Honden willen dat ook allemaal weten, maar ze gebruiken daarvoor hun neus. Wanneer ze snuffelen aan een plukje gras, komen ze allerlei dingen te weten: welke hond hier eerder langs kwam, hoe oud die hond is, of het een reu of teefje is… Als je je hond niet laat snuffelen, kun je dat vergelijken met geblinddoekt gaan wandelen! Uiteraard laat je hen tijdens het snuffelen niet te ver van het pad gaan om de natuur niet te beschadigen en grondbroeders niet te storen.

Laat je hond zelf ook eens kiezen waar hij naartoe gaat, misschien neemt hij graag een andere route? En als hij aan het snuffelen is, geef hem dan die tijd. Wij kunnen al wandelend rondkijken, maar je hond moet echt even blijven stilstaan om alle geuren in zich op te nemen. Natuurlijk weet je hond dat jij er ook nog bij bent. Geef hem daarom wat lekkers als hij spontaan naar je kijkt. Je zal merken dat je hond zo minder trekt en meer voldoening krijgt van een wandeling. Zeker weten dat hij achteraf uitgeteld in zijn mand neerploft en droomt over alle weetjes die hij heeft opgedaan!

Full body work-out voor honden

Tijdens een wandeling kun je alle spieren van je hond trainen, gewoon door elementen uit de omgeving te gebruiken. Hou rekening met de fysieke toestand van je hond: jonge en oude honden hebben aan een klein beetje genoeg. Bekijk het als een ‘parcours’ voor honden, sommigen noemen het ook ‘natural agility’. Ga nergens echt het bos in, maar maak gebruik van elementen op en rond wandelplaatsen en picknickpunten.

Mogelijkheden:

• laat je hond ergens overheen lopen, bijvoorbeeld een omgevallen boom
• laat je hond ergens onderdoor kruipen, bijvoorbeeld een omgevallen boom of een picknickbank
• laat je hond zigzaggen tussen paaltjes
• laat je hond op een afgeknotte boom staan, zitten of liggen - hoe kleiner de schijf, hoe moeilijker de opdracht 
• laat je hond met de achterpoten ergens op staan en stretch de rug
• laat je hond zich stretchen door de voorpoten ergens op te zetten, bijvoorbeeld de leuning van een bank
• laat je hond met de voorpoten op een afgeknotte boom staan en laat hem vervolgens gaan zitten en gaan staan
• laat je hond ergens over springen
• laat je hond van de ene hindernis naar de andere springen
• ren samen met je hond een heuvel op
• doe een ‘touch’ in de lucht (hond springt met neus tegen je hand)
• balanceer op een muurtje
   

Je hond uitlaten omdat het moet of samen iets leuks doen?

In de dagelijkse ratrace is de hond uitlaten vaak een van de vele taakjes die afgevinkt moeten worden. Toch word je er gegarandeerd zelf gelukkiger van als je er een ‘samen’-moment van maakt. Zoek naar leuke dingen om buiten met je hond te doen, en dat hoeft niet altijd ‘kilometers vreten’ te zijn. Twintig minuten snuffelen heeft evenveel effect op je hond als een uur stevig doorstappen.

Al bellend je hond uitlaten is nefast voor de band tussen jou en je hond. Het betekent dat jij niet van de wandeling geniet en je hond dus ook niet. Gemiddeld wordt een hond 2x per dag uitgelaten, het is het hoogtepunt van zijn dag. Maak het dan de moeite waard en geef aandacht aan je hond.

Als je met kinderen op pad gaat, is het ook leuk om verstoppertje te spelen. De hond blijft bij de ouders terwijl de kinderen zich verstoppen. Daarbij gaan ze niet van de paden, maar slaan ze bijvoorbeeld ergens een paadje in, of gaan ze achter een picknickbank zitten. De hond mag het spoor volgen en krijgt knuffels en lekkers als hij hen vindt. Sommige honden redden op die manier mensenlevens, door op zoek te gaan naar vermiste personen. Maar zelfs ongetrainde honden vinden het fijn om ‘hun’ mens terug te vinden. Je kunt ook koekjes verstoppen achter een boom langs de weg, die de hond dan snuffelend moet zoeken. Alles gebeurt daarbij met de hond aan de leiband uiteraard!

In veel van onze natuurgebieden vind je speciaal afgebakende hondenlosloopzones waar je hond vrij kan ronddartelen onder toezicht van zijn/haar baasje. Op alle andere plaatsen in onze natuurgebieden moet je hond wél aan de leiband en op de paden blijven. 

Surf naar www.natuurenbos.be/hondenzones voor het volledige overzicht van onze hondenzones. Ook verschillende steden en gemeenten beschikken over hondenlosloopzones. Informeer ernaar!

• Download de folder (pdf - 1,10 MB)
• Download de 3 posters (pdf - 27,80 MB - 297x420mm)
• Download de 3-in-1 poster (pdf - 27,40 MB - 560x960mm)

Een hond is een huisdier dat niet meer hetzelfde gedrag heeft als zijn voorvader, de wolf. Bovendien zijn er erg veel honden in Vlaanderen. Eén op de vijf gezinnen in Vlaanderen heeft een hond. Hun invloed op de natuur is dus erg groot. Honden laten geursporen na bij een bezoek aan de natuur en die veroorzaken onrust bij de wilde dieren, want die zien de hond als een roofdier. Wilde dieren vermijden dergelijke geursporen. Aangezien natuur erg schaars is in Vlaanderen, kan het grote aantal honden ook die laatste toevluchtsoorden voor wilde dieren onleefbaar maken. Honden die jonge dieren aantreffen, bv. reekalfjes, laten een sterke geur na waardoor de ouderdieren hun jongen achterlaten. Sommige loslopende honden geven zelfs toe aan hun jachtinstinct en verscheuren de jongen of vernielen de nesten van grondbroeders. 

De wolf is een wild dier zonder baasje, de hond is een huisdier met een baasje. De hond stamt weliswaar af van de wolf, maar is na vele eeuwen zodanig veranderd van aard dat hij niet meer thuishoort in de natuur. Wolven mogen vrij rondlopen in de natuur omdat ze er deel van uitmaken. Er zijn trouwens maar weinig wolven in de Europese natuur, maar wel miljoenen honden. De invloed van die huisdieren op de natuur is vele malen groter dan die van de wolf. Beide hondachtigen zijn dus geen gelijken. Ook niet voor de wet. Europese en Vlaamse regelgeving beschermt de wolf als wild dier in de vrije natuur. Eventuele schade door wolvengedrag wordt vergoed door de overheid.  Honden vallen onder de verantwoordelijkheid van hun eigenaar en de regelgeving in Vlaanderen legt de hondenbaas op dat hij zijn huisdier in de natuur aan de leiband moet houden.

Niet alleen in Vlaanderen, maar ook in Wallonië moeten honden aangelijnd worden in de natuur. In sommige andere landen mogen honden wel loslopen op wegen in de natuur of buiten de bebouwde kom. In Frankrijk mogen honden bijvoorbeeld vaak vrij rondlopen. Daartegenover staan locaties als Schotland, waar de schapenhouder het recht heeft om loslopende honden neer te schieten als hij ze aantreft. 

In Vlaanderen mag je hond slechts vrij lopen op specifieke plaatsen zoals hondenlosloopzones. In bossen en natuurreservaten, op het platteland en in de stad moet je hond altijd aan de leiband. Dat verplichten respectievelijk de Vlaamse regelgeving rond natuur- en bosbehoud en de aansprakelijkheid van de eigenaar vanuit het burgerlijk wetboek. De meeste gemeenten in Vlaanderen hebben bovendien een politiereglement dat die verplichting nog eens bevestigt voor hun grondgebied. In sommige omstandigheden zijn honden, zelfs aan de leiband, helemaal níet toegelaten in de natuur. Dat is onder meer het geval in begrazingszones. Wie zijn hond toch eens wil laten rennen, kan een overzicht van hondenzones van Natuur en Bos vinden op www.natuurenbos.be/hondenzones.

Het strikte beleid in Vlaanderen rond honden aan de leiband vindt zijn oorzaak in de hoge bevolkingsdichtheid en de schaarsheid van natuur. De vele honden hebben een te grote negatieve invloed op het weinige groen in Vlaanderen én op het welbevinden van de Vlaming. Bezoekers van natuur- en bosgebieden duiden loslopende honden aan als de grootste bedreiging voor hun plezier tijdens een uitstap.

In Nederland volgt de wetgever overigens dezelfde visie als in België. De hond moet er in natuur en bos verplicht aan de leiband, behalve in de losloopzones.

In Nederland heeft Staatsbosbeheer voor de bos- en natuurgebieden hetzelfde beleid als in Vlaanderen. Soms zijn honden welkom aan de leiband, soms niet, en op enkele plaatsen zijn er losloopzones. Bij de meeste losloopzones zijn er zelfs richtlijnen over het aantal aanwezige honden en begeleiders. Op enkele plaatsen zijn er grotere delen van het bos waar een hond vrij mag rondlopen. De ruimtelijke ordening in Nederland laat de inrichting toe van grotere natuurgebieden dan in Vlaanderen. In uitgestrekte groenzones kunnen dus ook ruimere hondenzones worden ingericht terwijl er toch genoeg beschermde natuur overblijft. In Vlaanderen zijn er ook grote hondenzones waar er de ruimte voor is. Maar Vlaanderen is zo dicht bebouwd dat bestuurders doorgaans moeten zoeken naar kleine hoekjes om die in te richten als hondenzones. Hondenzones zijn bovendien een vrij recent fenomeen in Vlaanderen en niet alle beheerders weten hoe ze de inrichting ervan het best aanpakken. Het aantal hondenzones en hun kwaliteit blijft echter toenemen.

“Mijn hond doet niets, hij is braaf, hij is niet agressief.”
“Mijn hond is klein, is oud, is blind, is ziek, hij blijft altijd dicht bij mij…”
“Ik lijn hem wel aan als er iemand aankomt.”
“Mijn hond zit op de hondenschool.”
“Ik heb mijn hond onder controle.”
“Mijn hond draagt een elektronische halsband.”

Waarom mag een hond in al die gevallen toch niet loslopen?

Een hondeneigenaar ziet zijn huisdier doorgaans graag en meestal is dat wederzijds. Het dier gedraagt zich als een fijn lid van het gezin als hij goed wordt verzorgd en in zijn eigen territorium is. Maar buitenshuis kan het gedrag van een hond veranderen, ook al merkt de eigenaar dat niet altijd. De hond is dan niet meer op eigen grond omringd door mensen (en andere huisdieren) die hij kent. De hond zal waakzamer zijn en zijn instincten staan op scherp. De hondenbaas weet wel hoe zijn dier reageert op de meeste situaties. Nochtans kunnen (al dan niet door samenspel van omstandigheden) situaties opduiken die de hond anders doen reageren dan gewoonlijk. Geen enkele hond is 100 % betrouwbaar in omgang met mensen of dieren. Omdat we vandaag met zeer veel mensen op een beperkte oppervlakte leven, moeten huisdieren te allen tijde onder controle gehouden worden. Voor hondeneigenaren houdt dat in dat hun dier buitenshuis aan de leiband moet. Een (wild) dier, een kind, een jogger, fietser, ruiter die plots opduikt, kan elke hond - dus ook een brave, kleine, opgevoede of oude hond - anders doen reageren dan verwacht. Een loslopende hond staat niet onder controle en kan een klein of groot gevaar worden voor zichzelf of voor anderen. Als eigenaar wil je niet geconfronteerd worden met een overreden dier, een hond waar je uren naar moet zoeken of kosten ten gevolge van een onplezierige aanvaring met een andere recreant of een ander huisdier.

Bovendien: wanneer is een hond oud, klein, ziek of braaf genoeg om los te mogen lopen? Er bestaat geen onbetwistbaar bewijs van goed gedrag en zeden dat uitsluitsel geeft over de betrouwbaarheid van een welbepaalde hond in alle omstandigheden. Daarom moeten alle honden steeds aan de leiband als je gaat wandelen.

Reeën die verstoord worden door honden en jacht op reeën mag je niet vergelijken.

De jachtwetgeving in Vlaanderen regelt in detail de voorwaarden waaronder gekwalificeerde jagers wild mogen ‘strekken’.  Op basis van een analyse van de reewildpopulatie wordt er een afschotplan opgemaakt, waarin beschreven staat hoeveel dieren van welk geslacht en leeftijd geschoten mogen worden tijdens een jachtseizoen in een welbepaald jachtrevier. Het doel is het behoud van een gezonde reewildstand en het voorkomen van schade. De overheid keurt zo’n plan goed en controleert de uitvoering ervan. De jacht op reeën is dus géén willekeurige activiteit. 

Loslopende honden zijn overgeleverd aan hun jachtinstinct en luisteren niet meer naar hun baasjes.  Ze gaan wild achtervolgen en kunnen zichzelf of hun prooi daarbij kwetsen. In het dichtbevolkte Vlaanderen is een aanrijding met het verkeer tijdens een wilde achtervolging geen zeldzaam feit. Als hondenbaas kun je bovendien maar hopen dat je hond niet overgaat tot het opjagen van paarden, runderen, schapen of andere dieren die hij tegenkomt wanneer hij het spoor van het ree kwijtraakt. 

Voor wilde dieren heeft een ontmoeting met een ongecontroleerde hond altijd vervelende gevolgen, want ze ervaren hem als een roofdier. Reekalfjes kunnen verlaten worden door hun moeder als ze aangeraakt zijn door honden. Reeën zijn erg gevoelig voor vreemde geuren. Boswachters signaleren jaarlijks bovendien meerdere gevallen waarbij reekalfjes werden doodgebeten door loslopende honden.

Het inzetten van jachthonden tijdens de jacht vormt een uitzondering op de algemene regel dat honden steeds aan de leiband moeten. Die uitzondering is in detail beschreven in de regelgeving voor de jacht en in die van de toegankelijkheid van natuur- en bosgebieden. Die jachthonden moeten afgericht zijn en onder appel staan. Jachthonden mogen enkel loslopen gedurende een jachtpartij om wild op te sporen of aangeschoten wild op te halen. Op dat moment zijn het geen huisdieren maar zijn honden een werkinstrument ten behoeve van de jacht. Het gaat dan ook om een beperkt aantal dieren dat slechts onder specifieke voorwaarden los mag lopen. De invloed van deze uitzondering is beperkt in vergelijking met die van het aantal huishonden dat wordt uitgelaten.

Ook herdershonden mogen loslopen voor het begeleiden en bewaken van een kudde schapen of runderen. Ook de invloed van deze uitzondering is verwaarloosbaar in vergelijking met het grote aantal huishonden dat wordt losgelaten.

Geattesteerde assistentiehonden in opleiding zijn vrijgesteld van de aanlijnplicht. Assistentiehonden mogen tijdens hun training vrij rondlopen in natuur- en bosgebieden zonder in overtreding te zijn. Een geattesteerde assistentiehond draagt steeds een hesje of een harnas, is makkelijk te herkennen aan de penning van de Cel Machtiging die aan hun halsband of lijn hangt. Op die penning staat het logo van de CelMa en een jaartal (zie foto). Ontbreekt deze voorwaarde, dan kan de hond als een gezelschapshond beschouwd worden en moet die aan de leiband. Bekijk het paspoort van de assistentiehond en je kan het chipnummer invullen op de site van CelMa via een applicatie.

Tijdens het weekend van 23 en 24 maart, op woensdag 27 maart en tijdens het verlengd weekend van 30 maart tot en met 1 april voerden de boswachters en natuurinspecteurs extra controles uit. Wie zijn hond niet aangelijnd had, werd gesanctioneerd en kreeg een boete van 96 euro. Een bedrag dat bij recidive of meer dan één hond verder kan oplopen. 

Hondeneigenaars die, zoals het hoort, hun hond wel aan de leiband hadden, werden beloond. Zij kregen een doosje met hondensnacks, gemaakt door de firma hupple.  

• Kwaliteitsvolle hondensnack 
• Geproduceerd in Vlaanderen 
• Verpakt in een handig herbruikbaar en 100% recycleerbaar doosje

Manuel Goossens, CEO van hupple, is enthousiast over deze campagne: “'We produce with love, you share the love’ is de essentie van ons bedrijf. Als Belgisch merk en product van eigen Vlaamse bodem is het ondersteunen van een Vlaamse campagne, in het belang van de hond, het mooiste compliment dat je kunt krijgen als ‘hondernemer'."

Kreeg je zo’n doosje uit handen van een van onze boswachters, dan was dat onze manier om te zeggen: “Hond aan de lijn, ‘t zal wel zijn! Dank je wel!” En wat je kreeg zijn kwaliteitsvolle hondensnacks. Meer info via hupple of op het doosje zelf.

© Ellen Van Den Bouwhuysen

© Ellen Van Den Bouwhuysen