Wachtkamer in de natuur

Het AZ Sint-Lucas ligt letterlijk aan de rand van de stad en grenst aan de Steenbrugse Bosjes. Enkele enthousiaste personeelsleden van het ziekenhuiszagen het bos als een zegen voor de instelling. Naar aanleiding van het HR-project “#in balans” werd in 2017 een welzijnswandeling georganiseerd voor de langdurig zieke medewerkers. Dit bleek zeker een meerwaarde waardoor verder nagedacht werd hoe de omliggende natuur ook voor de actieve medewerker kon ingezet worden. In eerste instantie werd door de aanleg van een brug over de polderwaterloop Sint-Trudoledeke het bos bereikbaar. De toegang naar het bos ligt daardoor op amper 200 meter van de hoofdingang. 

Er zijn drie bewegwijzerde wandellussen met tijdsindicatie gemaakt: van een korte wandeling van 20 minuten tot een langere wandeling van 1 uur, met altijd mogelijkheden om deze in te korten. De korte wandeling is toegankelijk voor rolstoelen bij gunstige weersomstandigheden en op regelmatige afstand staan banken om even uit te rusten. Er werden ook gebeeldhouwde banken opgesteld in een cirkel en stiltehoekjes, als een echte ‘wachtkamer in de natuur’. Patiënten of bezoekers kunnen er even vertoeven, ziekenhuismedewerkers kunnen er hun middagpauze houden of samen met hun leidinggevende een gesprek in openlucht voeren. Het bos kan ook ingezet worden bij therapeutische behandeling voor allerhande doelgroepen. In de onthaalruimte van het ziekenhuis is er een natuurhoekje ingericht. Daardoor wordt het bos een beetje binnengebracht in het ziekenhuis om zo de patiënten en bezoekers zin te geven om het bos in te trekken voor een weldadige wandeling tijdens langere onverwachte wachttijden, om een verkwikkende adempauze in te lassen, om hun gedachten te verzetten of gewoon om even tot rust te komen of om de kinderen nog snel te laten ravotten vlak voor een ziekenhuisbezoek.

Verleden en toekomst

De bosjes hadden lange tijd een strikt privaat karakter. Sommige boden plaats aan buitenverblijfjes; andere deden dan weer dienst als jachtbosje. Het Agentschap voor Natuur en Bos verwijderde de buitenverblijfjes en typische tuingewassen als haagjes en coniferen. Op enkele aanpalende akkers werden tijdelijke bloemenakkers aangelegd waarin een beperkt aantal jonge struiken en bomen werden aangeplant. Door de nieuwe aanplanten probeert het Agentschap voor Natuur en Bos de bosjes meer met elkaar te verbinden tot een groter geheel. Naast die aanplanten is er veel ruimte gelaten voor spontane ontwikkeling, waardoor het bos in de toekomst veel natuurlijker zal ogen. Eenstijlige meidoorn, hazelaar, ruwe berk, wilde kamperfoelie, wilde lijsterbes en zomereik kunnen nu verder uitbreiden.

De bosjes hebben gemeenschappelijk dat ze geplant werden op zeer natte bodems, maar verder zijn er toch nogal wat verschillen. Enkele bosjes zijn populierenaanplanten, andere hebben een meer gemengd karakter en bevatten zowel naald- als loofhout. De meeste zijn relatief jong, maar eentje springt eruit qua ouderdom. Dat merk je aan de aanwezigheid van enkele typische soorten van oude bossen zoals bosanemoon, gewone salomonszegel en valse salie. 

Flora

Door hun natte ligging zijn de randen van de geplante bosjes vaak omgeven door een spontane mantelzoom van wilgen en zwarte els. Ook in de kruidlaag staan talrijke moerasplanten, zoals gewone engelwortel, hop, kale jonker, kruipend zenegroen, moerasspirea, oeverzegge, riet, watermunt, watermuur en wolfspoot.

In de herfst sieren berkenzwam, gele trilzwam, paarse schijnridderzwam, viltig judasoor en zadelkluifzwam de bosbodem en takken.

Fauna

Boven de bosjes kun je gemakkelijk foeragerende buizerds waarnemen. Zij nestelen in de hoogste bomen. In de oudere, afstervende populieren vinden groene specht, kleine en grote bonte specht broedgelegenheid en op de stammen zie je dan weer boomkruipers die naar voedsel zoeken.  Lager bij de grond kun je vooral in de winter vaak een houtsnip zien opvliegen uit de bramen. Het resterende naaldhout zorgt ook voor zwarte mees, goudhaantje en vuurgoudhaantje. In de beken die de bosjes doorsnijden, passeert geregeld ijsvogel, terwijl de watersnip gespot kan worden in de omliggende natte weiden.

De spectaculairste zoogdieren zijn hier hermelijn, wezel, ree en rode eekhoorn.

Op de bloeiende look-zonder-look is in het voorjaar het oranjetipje (vlinder) talrijk aanwezig. Bijzonder is ook dat het hooibeestje hier nog voorkomt. Deze soort is in West-Vlaanderen bepaald zeldzaam buiten de polders! De dagactieve nachtvlinder vijfvlek-sint-jansvlinder is hier op zoek naar moerasrolklaver om zijn eitjes af te zetten. In de ruige zomen komt de greppelsprinkhaan voor.