Terugblik op één jaar vrijwilligerswerking in Heverleebos

Waarom wilden jullie vrijwilliger worden? 

Hiroshi: “Ik was op zoek naar een mogelijkheid om iets te doen voor het bos waar ik bijna elke dag ga joggen. Ik ben geboren en getogen in Japan, maar woon al een hele tijd in België en ik ben echt onder de indruk van de schoonheid van de Belgische bossen. Een tijd geleden kwam ik boswachter Marc tegen, die vrijwilligers zocht voor een aanplanting. Ik gaf hem mijn contactgegevens en liet weten dat ik dit graag op regelmatige basis wilde doen.”

Frank: “Ik ben sinds maart gestopt met werken - betaald werken dan toch - en zocht een nuttige bezigheid. Hier is natuurlijk veel natuur, dus leek het me leuk om daaraan te mogen meewerken. Het werk is gevarieerd, dat heb ik graag. Ik doe niet graag elke dag hetzelfde. Het is ook heel leerrijk. Dat vind ik belangrijk: ik wil graag helpen, maar ik wil er zelf ook iets aan hebben. Als je het werk eens echt zelf moet doen, met een goede uitleg erbij, merk je dat er veel meer bij bosbeheer komt kijken dan je denkt. Je ziet het grotere geheel. Mensen die klagen over bepaalde ingrepen in het bos, zouden beter eens komen meehelpen, zodat ze de achtergrond leren kennen waarom er iets gebeurt. Soms moet je bijvoorbeeld bomen wegdoen om andere bomen de kans te geven, maar dat resultaat zie je vaak pas vele jaren later. Je kunt geen omelet maken zonder eieren te breken.” 

Griet: “Ik ben al een aantal jaren actief in andere natuurverenigingen, bij Natuurpunt en bij de Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud. Maar zij zijn bezig met graslanden en ik wilde graag iets meer bijleren over bos en bosbeheer, een heel ingewikkelde materie. In Vlaanderen is er ook geen wilde natuur meer, alles is beheerd. Ik beschouw Heverleebos bovendien als mijn bos, ik woon hier vlakbij. En ik werk graag!” 

Welke taken doen jullie zoal? 

Boswachter Marc: “Vandaag gaan we in een jong eikenbestand hier vlakbij wat opties aanduiden om er later toekomstbomen van te maken. Die opties, dat zijn bomen die later om hun soort, hun houtkwaliteit of hun monumentaliteit belangrijk kunnen zijn. Als we die nu selecteren in een bestand van 10-15 jaar oud, en we volgen die op, kan dat een groot verschil maken. Het is een grote kracht om zulke kleine werken met vrijwilligers te kunnen doen. Het zijn details die anders door de mazen van het net glippen en eigenlijk wel belangrijk zijn. Dat is een grote meerwaarde van de vrijwilligers: zij voeren nuttige zaken uit die er anders misschien niet meer van zouden komen. Ook bosrandbeheer doen we regelmatig. We moeten voorkomen dat een bosrand met veel bloeiende struiken voor insecten, voor vlinders en andere soorten verbost. Zo mag er bijvoorbeeld geen beuk of Amerikaanse eik in beginnen te groeien, want dan verdwijnt die bosrand. Dat is een dankbaar werkje voor vrijwilligers. Zo trachten we er wat variatie in te brengen.” 

Worden jullie goed ondersteund door Natuur en Bos? 

Frank: “Ik heb een vrijwilligers-fluohesje gekregen van Natuur en Bos, maar dat gebruik ik vooral voor individueel werk. Dan is het nuttig om herkenbaar te zijn. Als de boswachter er niet bij is, vragen mensen zich misschien af wat je daar doet in het bos. De begeleiding tijdens het werk vind ik heel goed. Je krijgt veel uitleg waarom je bepaald werk moet verrichten. Je wordt niet zomaar beschouwd als gratis personeel. Het is immers de bedoeling dat wij het vaste personeel aanvullen maar niet vervangen hé. Kennis oppikken is voor mij een grote motivatie om mee te werken."

Marc: “Ik had een evaluatie willen doen met de vrijwilligers, maar vanwege corona is dat nog niet gelukt.” 

Met hoeveel mensen werken jullie meestal samen? 

Hiroshi: “Dat varieert. Soms met vijf of zes.” 

Marc: “Dat is wel het maximum. Soms is er ook maar één vrijwilliger beschikbaar en dan pas ik mijn taken aan. Ik vind het belangrijk in de planning om flexibel te kunnen zijn. We hebben een Whatsapp-groep. Op maandag of dinsdag stuur ik een plannetje door waar we afspreken en dan pols ik eens wie kan komen. Zo kan ik het werk plannen in functie van de beschikbare werkkrachten. Er is individueel werk en ploegwerk. Dat is een belangrijk onderscheid. De meesten vinden ploegwerk het interessantst, maar sommigen werken toch ook graag individueel. Dan kunnen ze het doen op een moment dat het uitkomt. Dan komen die fluohesjes goed van pas. Als we met een ploegje werken, hang ik meestal wel een fluohesje aan de auto.” 

Frank: “Wat ook handig is - misschien ook voor andere groepen - is het principe van de Map Marker. Dat is een app om werken op te lijsten en toe te wijzen aan verschillende categorieën. Iedereen die in het systeem zit, kan exact op een kaart aanduiden waar er een probleem is, bijvoorbeeld zwerfvuil. Je kunt ook een foto opladen, je naam, je gsm-nummer etc. Dan kan de boswachter het werk toekennen aan een of meerdere personen: arbeiders, vrijwilligers... Of hij kan zelf in actie schieten. De boswachter weet precies waar het probleem of het werk gesignaleerd werd en moet niet zitten zoeken. Zo vermijd je veel mails en kun je perfect de status van een probleem of melding opvolgen.

Vrijwilligers kunnen dus ook in hun vrije tijd meldingen doen via dit systeem? 

Frank: “Ja, dat is veel gemakkelijker dan het mondeling of via mail te moeten melden. Dat is vaak zeer tijdrovend.”

Marc: “Alleen de vrijwilligers die erin geïnteresseerd zijn, zitten in dat systeem. Want het moet je ook een beetje liggen natuurlijk. Het is zeker geen verplichting. Maar het kan handig zijn voor een aantal dingen. Zo meldde een vrijwilliger onlangs dat ze zondag naar het bos ging en of ze nog iets kon doen. Ik kon haar perfect een werkje via de Map Marker doorsturen.”

Ondertussen is er nog een vierde vrijwilliger, Ward, komen bijstaan. Hij had zich onlangs via de website kandidaat gesteld als vrijwilliger. Ward is een jonge student die in zijn vrije tijd de handen uit de mouwen wil steken. Het is zijn eerste keer, dus laat ik de boswachter en de vrijwilligers alleen om aan hun taken te beginnen en Ward een uitgebreide introductie te geven.